Het lustrum van Bredevoort
Door Garmt de Vries.
Bredevoort is een oud stadje in de Achterhoek, vlak bij de Duitse grens. Sinds 1993 presenteert Bredevoort zich als boekenstad, naar het voorbeeld van onder andere Hay-on-Wye in Wales en Redu in België. In augustus 1998 vierde de boekenstad haar eerste lustrum. De organisatie van het festival dat ter ere van dit lustrum gehouden werd, heeft het Jules Verne Genootschap verzocht een expositie in te richten, en een Jules Verne avond te organiseren. Het Genootschap greep deze uitnodiging natuurlijk direct aan. Ook op de internationale boekenmarkt zouden we een kraam neerzetten met uitsluitend materiaal van en over Jules Verne. Na enkele maanden van voorbereiding kon op vrijdag 21 augustus het echte werk beginnen.
Vrijdag: inrichten van de expositie
Op donderdag en vrijdag vertrokken enkele leden van het Jules Verne
Genootschap richting Bredevoort, in auto’s volgeladen met boeken en ander
materiaal. Degenen die van ver kwamen zetten in de buurt hun tent, caravan
of camper neer. Vrijdagochtend vroeg bleek dat het expositiemateriaal,
zoals vitrines en borden, nog niet geplaatst was. Dat betekende sjouwen
door regen en wind. Na enkele uren hadden we de ruimte die ons toebedeeld
was, een oud schoolgebouw en een tent op het voorplein, naar tevredenheid
ingericht. Vervolgens konden we beginnen de expositie zelf in te richten.
Vitrine na vitrine vulden we met Franse uitgaven, waaronder enkele
waardevolle eerste drukken, vele bijzondere en normale Nederlandse
uitgaven, allerlei buitenlandse vertalingen, biografieën en
stripboeken. Maar niet alleen boeken kregen een plaats: ook postzegels,
affiches, modellen, sigarenbandjes, video’s, cd-roms en talloze andere
materialen werden tentoongesteld. Enkele van de bekendste boeken van Verne
kregen een hele vitrine, andere, zeldzamere werken lagen bij elkaar. Ook
hadden we afdelingen voor biografieën, reclamemateriaal en imitators
van Jules Verne. Verder waren er een computer met cd-roms en werd er
doorlopend een verfilming van een van Verne’s boeken gedraaid. Het werd
een overweldigende collectie, met een aantal zeer bijzondere items. Voor
de echte kijker was er een goed beeld te vormen van Jules Verne en zijn
werk. De oppervlakkige bezoeker kreeg in elk geval de indruk dat Verne
veel heeft geschreven en een zeer veelzijdig man was, en dat is een juiste
indruk.
Zaterdag: Opening van het festival
Zaterdagochtend legden we de laatste hand aan onze expositie; ruim veertig
vitrines wachtten op de eerste bezoekers. De opening van het festival was
een feestelijke gebeurtenis. Er waren bezoekers uit boekensteden over de
hele wereld. In de St. Joriskerk hield Jan Terlouw, beschermheer van
Bredevoort Boekenstad, een voordracht over het thema ‘taal en muziek’.
Verder waren er toespraken van de burgemeester en andere
hoogwaardigheidsbekleders. Om vier uur werd het festival, en de Jules
Verne expositie, geopend met een daverend kanonschot, afgevuurd door
Richard Booth en Noël Anselot, oprichters van de boekensteden
Hay-on-Wye en Redu. Op het plein voor het schoolgebouw waren nog andere
tenten opgezet, waarin boekensteden uit heel Europa zich presenteerden.
Ondanks het wisselvallige weer was er veel belangstelling. Onze expositie
bleek veel bezoek te trekken. De meeste bezoekers hadden wel een gevoel
van herkenning bij het zien van de blauwe bandjes, en waren onder de
indruk van de enorme hoeveelheid boeken die tentoongesteld lagen. Een
enkeling benaderde een van de leden van het Genootschap met vragen over
Jules Verne. Zo langzaam aan liep de zaterdag ten einde en werd het stil
op het plein.
Zondag t/m dinsdag: Expositie
Zondag 23 augustus was nog drukker dan de voorgaande zaterdag. Grote
hoeveelheden bezoekers liepen langs de vitrines en bestookten de aanwezige
leden van het Genootschap met hun vragen. Bij toerbeurt zagen we kans om
zelf wat langs de andere tenten te lopen.
Deze dag was er een bijzondere attractie: de bus ‘Jules Verne’ van de
maatschappij Maarse & Kroon was naar Bredevoort gereden en kon uitgebreid
bezichtigd worden. Deze bus, die in 1963 gebouwd werd, was alleszins het
bekijken waard: het is de eerste Nederlandse touringcar met toilet en bar
aan boord. De ‘Jules Verne’ is voorzien van alle moderne snufjes uit die
tijd: airconditioning, luxe fauteuils en een goed geoutilleerde bar.
Helaas kon de bus niet vlak bij onze tent staan, zodat niet direct opviel
dat hij iets met Jules Verne te maken had.
Maandag en dinsdag waren wat rustiger. Er waren weinig bezoekers, maar de
bezoekers die er waren, kwamen in elk geval uit interesse. Zo verliep de
tijd. Ook woensdag overdag was het niet veel drukker. Voor de
woensdagavond hoopten we op meer publiek: dan stond onze Jules Verne avond
gepland.
Woensdag: Jules Verne avond
De Jules Verne avond bestond uit twee lezingen over Jules Verne en zijn
werk. De eerste lezing was voorbereid door iemand van het Genootschap,
voor de tweede lezing hadden we prof. dr. Robert Pourvoyeur uitgenodigd.
De heer Pourvoyeur is vice-president van de Société Jules
Verne te Parijs, en een groot Verne-kenner. Het was dan ook een hele eer
dat hij op deze avond wilde komen spreken. Mijnheer Pourvoyeur arriveerde
in de middag, in de stromende regen. We gaven hem een rondleiding langs de
expositie, waarvan hij zeer onder de indruk was. Na een gezellige maaltijd
kon de avond beginnen.
Oorspronkelijk was de avond gepland voor een internationaal gezelschap. De
vertegenwoordigers van de buitenlandse boekensteden zouden de avond
bijwonen, en de lezingen die we hadden voorbereid zouden dan ook in het
Engels gehouden worden. Helaas bleek dat vrijwel alle buitenlanders in de
loop van de dag Bredevoort verlieten. Woensdag was de laatste dag van het
festival, en het afbreken was al begonnen voordat de Jules Verne avond
goed en wel begon. We besloten om te schakelen naar een Nederlandstalige
avond.
Er was toch nog een behoorlijke opkomst: zo’n zestig mensen hadden een
plaats gevonden in de grote tent waarin de avond gehouden werd. Er waren
leden van het Genootschap, toevallige passanten en enkele belangstellenden
die speciaal voor deze lezingen naar Bredevoort waren gekomen.
De eerste lezing beschreef globaal het leven van Jules Verne: zijn jeugd
in de havenstad Nantes, de studententijd in Parijs, zijn liefde voor de
literatuur en de eerste kennismaking met Hetzel, de grote successen, het
‘rampjaar’ 1886, en Verne’s dood in 1905. Daarna werd ingegaan op de
betekenis van Verne’s werken, en zijn methode van schrijven. Dit alles
werd geïllustreerd met foto’s, en met afbeeldingen uit enkele van
Verne’s boeken. Ook werd er aandacht besteed aan Jules Verne op het
internet.
Daarna hield Robert Pourvoyeur een uitermate interessante lezing over
Jules Verne en de muziek. Naast een grondige kennis van Jules Verne heeft
mijnheer Pourvoyeur een grote liefde voor muziek, en deze combinatie was
zeer geschikt voor deze avond. Muziek was erg belangrijk voor Jules Verne.
Hij heeft ooit gezegd dat de vrijheid, de zee en de muziek zijn grootste
liefdes waren. Er is dan ook veel muziek te vinden in zijn werk. Naast
uitgebreide opsommingen van componisten, zoals in L’Ile à hélice,
speelt de muziek soms een centrale rol, zoals in Le Château des Carpathes.
Ook heeft Verne zelf enkele operettes
geschreven, in samenwerking met zijn vriend Aristide Hignard. Tussen de
tekst van de lezing door werden er stukken muziek afgespeeld. Het was een
gevarieerd assortiment aan muziek dat Robert Pourvoyeur had meegebracht:
opera, operette (Verne’s favoriete genre), marsmuziek en zelfs een ‘samba
avant la lettre’.
Het was een fantastische voordracht, niet in de laatste plaats dankzij het
grote enthousiasme waarmee mijnheer Pourvoyeur vertelde. Voor de
Verne-kenners was er nog veel nieuws te leren, en ook de andere
toehoorders waren zeer geboeid. Zo werd het, ondanks de afwezigheid van de
internationale gasten en het af en toe lawaaiige afbreken van de andere
stands, toch een zeer geslaagde avond.
Zaterdag: Boekenmarkt
De expositie was afgebroken. Het festival was voorbij. Toch stond er nog
een grote gebeurtenis op het programma: de internationale boekenmarkt.
Heel Bredevoort stond zaterdag 29 augustus vol met kraampjes. Ook het
Jules Verne Genootschap had een stand op deze boekenmarkt. Een kraam van
drie meter breed stond vol met uitsluitend boeken en strips van en over
Jules Verne. Een aantal leden had al dit materiaal beschikbaar gesteld.
’s Morgens vroeg, lang voordat de boekenmarkt officieel was geopend, en
voordat wij al onze waar hadden uitgestald, kwamen de eerste verzamelaars
al kijken. De rest van de dag liepen de bezoekers af en aan. Een flink
aantal verzamelaars vond nog een ontbrekende titel. Tegen de avond kon de
balans worden opgemaakt: we hadden enkele honderden boeken verkocht. Deze
dag bewees nog eens dat Jules Verne nog altijd niet aan populariteit heeft
ingeboet.
Al met al kunnen we terugkijken op een geslaagd evenement. Voor onszelf was het leuk zo’n week te organiseren, en de bekendheid van Verne onder het grote publiek is weer wat groter geworden.
