Uit het archief
Klik op de illustraties om ze in groter formaat te zien.
Boeken van het “Boekhuis complex” bij Albert Heijn (1942–1943)
Veel Nederlandse Jules Verne verzamelaars kennen ze wel, die ongedateerde boeken uit de jaren 1930, met de bekende voorplat van Louis Akkermans, waarop een onderzeeër, zweeftrein en raket te zien zijn. Soms zit hierin een Albert Heijn reclame geplakt. Een vraag die ons al geruime tijd bezig hield is: hoe zat dat eigenlijk met die reclame en van wanneer zou deze dateren?
De boeken van deze serie zijn eerst uitgegeven in oude spelling, zonder vermelding van auteur en – zoals gezegd – ongedateerd. Hierna verschenen nog vier titels in de nieuwe spelling Marchand, in dezelfde uitvoering, met op de titelpagina vermeld uitgeverij Het Boekhuis, Ledeberg, Gent, België.
In de jaren 1930 was het gebruikelijk dat er in België ook boeken gedrukt werden voor de Nederlandse markt en dat deze dan zonder vermelding van uitgever werden uitgegeven. Dit verschijnsel is zeer uitgebreid gedocumenteerd voor Karl May boeken, waarvan bij deze zelfde uitgeverij tientallen titels verschenen. Vanwege de veelheid aan boekbanden voor diverse doelgroepen is hiervoor de term “Boekhuis-complex” geïntroduceerd.
Blijkens handgeschreven dateringen dateert de oudste, anonieme serie van ca 1932 en de tweede serie van 1936. Deze boeken zijn in zeer grote hoeveelheden gedrukt. Ze verschenen aanvankelijk gebonden in linnen band, later in eenvoudige kartonnen band, en ook ingenaaid.
Een advertentie, gevonden in een gedigitaliseerde krant, stelt ons in staat te begrijpen wat de betrokkenheid van Albert Heijn bij deze serie is geweest. De Leeuwarder Courant van 2 december 1943 bevatte namelijk de volgende advertentie:
De tekst hiervan luidt: Sint Nicolaas Reclame. ALBERT HEIJN zorgt voor Cadeaux. Bij aankoop van f 2 diverse boodschappen (zonder suiker en roomboter) ontvangt U een JULES VERNE-BOEK voor f 0,25 zoolang de voorraad strekt. Voor deze reclame toestemming van den Gemachtigde v. de Prijzen, d.d. 8 januari 1942.
In de oorlogsjaren werden, zoals bekend, weinig boeken gedrukt. Er bestond destijds een onbeperkte koopkrachtige vraag naar boeken. Albert Heijn was er kennelijk in geslaagd de hand te leggen op een uitgeversrestant van Het Boekhuis van beide bovengenoemde edities in oude en nieuwe spelling en verkocht deze, met ingeplakt reclameetiket, blijkens de in de advertentie vermelde toestemming gedateerd 8 januari 1942, rond sinterklaas en de kerstdagen in de jaren van boekenschaarste 1942 en 1943.
Bronnen:
- Stichting Digitaal Archief Leeuwarder Courant
- Het Jules Verne Genootschap, 2007. Jules Verne Bibliografie, 2e druk, pp. 98-100.
Met dank aan Kees Waij voor de scan van het Albert Heijn etiket.
