Uit het archief
Klik op de illustraties om ze in groter formaat te zien.
De mysterieuze 4e druk van De reis om de wereld in 80 dagen van de Gebrs. Koster (1877)
Nadat in 1874 Rondom de wereld, in tachtig dagen in eerste druk was verschenen bij Tjeenk Willink volgden de tweede en derde drukken van Van Santen elkaar snel op in 1875 en 1876 (onder de naam De Reis om de wereld in 80 dagen). Hoewel Van Santen ook een vijfde druk zou uitgeven in april 1877, verscheen in datzelfde jaar een nog nooit opgehelderde vierde druk bij de Gebroeders Koster.
Een vergelijking van het boekblok van de vierde en vijfde drukken wijst uit dat deze, behalve de titelpagina met de naam van de uitgever, volledig identiek zijn. Met name de markering onderaan het eerste katern, op de eerste tekstbladzijde van het boek, is uiterst boeiend. Deze luidt voor deze beide drukken: “WERELD, 4e dr.”
In de nieuwe Jules Verne bibliografie, 2007, staat dan ook de conclusie: “katernmarkering geeft aan dat deze 5e druk onderdeel is geweest van eenzelfde 4e drukgang”. De gebroeders Koster dreven in Amsterdam een modern antiquariaat oftewel ramsjboekhandel, waarin uitgeversoverschotten werden verkocht.
De relatieve zeldzaamheid van de vierde druk van de Gebrs. Koster kan worden toegeschreven aan een samenstel van factoren: de kleine oplage, het alleen uitgeven van dit boek in de kwetsbare ingenaaide vorm (gebonden vierde drukken als standaard blauwe bandjes zijn schaars en zeker particulier nagebonden met banden van Van Santen of Robbers).
Een advertentie die wij vonden in het Advertentieblad voor de stad Gorinchem en omstreken van 29 juni 1877 laat ons duidelijk zien op welke wijze de Gebrs. Koster met deze vierde druk omgingen:
In deze advertentie staat o.a. duidelijk te lezen: “al wie een exemplaar van Münchhausen koopt, voor den verminderden prijs van f 2,50 krijgt daarbij cadeau een exemplaar van Jules Verne, de reis om de wereld in 80 dagen, met 56 platen, origineele uitgave, waarvan de prijs door geheel het land geen cent minder is dan f 1,50. […] Let wel, geen prullig prentenboekje zooals er velen bestaan, doch het echte werk van Jules Verne met al de platen; Leidsche uitgave […]”
Nu valt makkelijk te constateren wat er gebeurd is: De Gebrs. Koster hebben in 1877 een deel van de nieuwe druk van Van Santen (die inderdaad in Leiden gevestigd was) opgekocht en die, als onderdeel van deze deal, voorzien van een eigen titelpagina, als vierde druk de wereld in gestuurd om te worden gebruikt als premie bij de verkoop van relatief dure ramsjboeken.
