Uit het archief

Klik op de illustraties om ze in groter formaat te zien.

De reis om de wereld, in boeken en bijproducten (1874–1877)

Zoals bekend verscheen in 1874 bij uitgever W.E.J. Tjeenk Willink de eerste Nederlandstalige druk van Vernes Le tour du monde en 80 jours onder de titel Rondom de Wereld in tachtig dagen. Deze had nog niet de fraaie gravures, maar was voorzien van vier monochrome litho’s van Emrik en Binger.

In 1875 neemt Van Santen de vertaling van de vijf bij Tjeenk Willink verschenen titels over en verkrijgt van Hetzel de rechten op de gravures. Aan het eind van datzelfde jaar verschijnt dan de tweede druk, geïllustreerd met de 52 originele gravures. Om de aandacht op deze druk te vestigen, verzond Van Santen in november 1875 het volgende pamflet met bestelstrook aan de boekhandelaars:

Ook werden pamfletten gedrukt voor het publiek. Logischerwijs legt Van Santen hierin de nadruk op de fraaie nieuwe gravures. Vijf verschillende pamfetten zijn bekend, met voorop een gravure en achterop tekst, bestaande uit twee positieve recensies van De reis om de wereld, uit Onze Tolk, 1875, nummer 4 en de Illustrierte Zeitung van 2 november 1875.

Een half jaar later richt Van Santen zich weer tot de boekhandels, met de mededeling dat de derde druk ter perse is, omdat de uit 5000 exemplaren bestaande vorige binnen enkele maanden was uitverkocht:

Eind 1875 was De reis om de wereld dus een populair thema. Hiet is niet verwonderlijk dat ook anderen hier brood in zagen. Zo verscheen bij De Grauw een kantoor- en salonkalender voor het (schrikkel)jaar 1876, getiteld: De reis om de wereld in 366 dagen, met tien tafereelen uit Jules Vernes Reis om de Wereld in vier kleuren. Onderstaande advertentie verscheen daartoe op 10 december 1875 in het Nieuwsblad voor den Boekhandel:

Helaas lijkt geen exemplaar van deze kalender bewaard te zijn gebleven. Mocht ik me vergissen, dan hoor ik dat graag.

Ook verscheen een nieuw gezelschapsspel voor jongelieden, getrokken uit Vernes Reis rondom de wereld, waarvoor in januari en oktober 1876 als volgt werd geadverteerd in het Nieuwsblad voor den Boekhandel:

Ook Van Santen (en de Gebr. Koster) gaven een eigen zwart-wit Reis om de Wereldspel uit. Bij de veiling van het fonds van P. van Santen in december 1877 kocht Robbers hiervan 2728 exemplaren voor f 193,–.

Dit laatste spel was mede-onderwerp van de lezing, die ons lid Paul van den Brink in november 2006 hield voor het Jules Verne Genootschap, getiteld: Een geografisch ganzenbord en enkele cartografische kanttekeningen bij het werk van Jules Verne.

Na de 2728 exemplaren te hebben verkocht gaf Robbers dit spel onder zijn eigen naam uit:

Een (verbeterde) vierde druk van het boek van De reis om de wereld verschijnt in 1877 bij Koster. Deze is wat ons betreft nog in nevelen gehuld. Het ziet er naar uit dat hiervan een groot deel weer bij Van Santen terechtkomt, waar het gebruikt wordt, voorzien wordt van een eigen titelpagina, in de “vijfde” druk. De katernmarkering onderaan de pagina’s 1, 17, 33 enz. van dit boek vermeldt namelijk correct “WERELD 4e dr.” Hiervan worden bij de veiling van december 1877 maar liefst 2550 exemplaren door Robbers overgenomen. Volgens de veilingcatalogus waren daarvan 1100 exemplaren los en 60 gebonden:

Het is zeer wel denkbaar dat Robbers de 1100 losse exemplaren tot eigen producten verwerkt heeft, met een eigen titelpagina. Tot op heden is ons zo’n hybride exemplaar echter niet opgemerkt. Onbekend is wat de totale oplage was van deze gecombineerde vierde en vijfde druk en hoeveel er door Koster en door Van Santen van zijn verkocht vóórdat deze op de veiling belandde. Mogelijk zijn de meeste door Koster verkochte boeken ingenaaid geweest, want het vinden van een exemplaar in een blauw bandje is een grote bijzonderheid.

Verder lezen

Terug naar overzicht “Uit het archief”